Çocukların Gelişimlerini Desteklemek (3-6 yaş)
Merkezimize başvuran birçok erken yaş grubu danışanlarımızın ebeveynleri çocuklarının gelişimlerini nasıl desteklemeleri gerektiği ile ilgili bizlerden çok kez öneriler beklemekteler. Bizler de danışmanlık sürecimizde sıkça yaptığımız önerileri 2 bölümlük yazımızda yaş gruplarına ayırarak derlemeye çalıştık. Bu yazımızda “3-6 yaş” dönemine dair evde kolaylıkla uygulayabileceğiniz önerileri gelişim türlerine göre sınıflandırarak listeledik. “1-3 yaş” dönemi dair yazımıza da ulaşabilirsiniz.
Çocuğunuzun gelişimsel sürecini daha iyi anlamak ve nelere ihtiyaç duyduğunu net bir şekilde görebilmeniz için “Denver 2 Gelişim Testi”ni merkezimizde yaptırabilirsiniz. Teste dair detaylara bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
KİŞİSEL SOSYAL GELİŞİM
- Çocuğunuzu, diğer insanlarla ve yaşıtlarıyla iletişim kurabilmesi için parklara, komşuya ya da marketlere götürün.
- Çocuklar müzik dinlerken rahatlar. Çocuğunuzu müzik türleri ve müzik aletleriyle tanıştırın. Mümkünse ona bir müzik aletini çalmayı öğretin (piyano, mandolin, flüt, bu yaş çocuklarına uygundur).
- Çocuğunuzu başka çocuklarla oynaması için sık sık dışarı çıkarın.
- Çocuğunuza masa toplama, yatağını düzeltme, ekmek alma gibi basit sorumluluklar verin.
- 5-6 yaşındaki bir çocuk tüm giysilerini kendisi giyip çıkarabilmelidir. Bu yüzden ona daha az yardım edin.
- Düzgün konuşabilmesi için çocuğunuzla konuşurken kelimelerinizi ve cümlelerinizi doğru kullanın ve her olayı ayrıntıları ile anlatın.
- Çocuğunuza zaman zaman günlük olaylarla ilgili sorular sorarak onu düşündürmeye yönlendirin.
- Çocuğunuzun kendi başına yemeğini yemesi için zaman tanıyın, siz yedirmeyin.
- Çocuğunuzu disipline alıştırın. Disipline ederken çocuğu özgür bırakmanız gereken durumları doğru belirleyin. Örneğin, istediği oyuncağı alması istediği giysiyi giymesine ya da düşüncesini söylemesine izin verin. Ancak tv programını ya da uyku saatini siz belirleyin, nedenlerini açıklayın. (uyku, yemek yeme gibi)
- Çocuğunuz duygularını rahatça ifade edebilmelidir. Ağladığı ya da öfkelendiği zaman sabırlı olun ve sakinleştiğinde onu anlamaya çalışın, onunla konuşun.
- Temizlik alışkanlığı kazandırın. Siz el yıkayıp, diş fırçalatırken seyrettirin. Çocuğunuza ait diş fırçası ve havlu bulundurun.
- Çocuğunuzun bu yaşlarda cinsel kimliğini kazanması önemlidir. Aynı cins ebeveynle zaman geçireceği fırsatlar yaratın. Cinsiyetine uygun olmayan davranış ve tutumlardan kaçının.
ZİHİNSEL – DİL GELİŞİMİ
- Çocuğunuza her gün resimli bir kitap okuyun. Resimler hakkında soru sorarak onunla konuşun.
- Kitapları bazen siz okumayın, resimlerine bakarak çocuğunuzdan anlatmasını isteyin.
- Günlük işlerinizi yaparken çocuğunuza sorular sorun ve ondan da soru sormasını isteyin(ben neden ütü yapıyorum?, ütülemezsem ne olur?, ellerimizi neden yıkıyoruz? Gibi).
- Çocuğunuzun düşünmesini sağlamak için soru sorduğu zaman hemen aynı yanıtı vermeyin, aynı soruyu ona sorun.
- Çocuğunuzun anlattığı olayları dikkatle dinleyin. Anlattığı olayla ilgili sorular sorun.
- Bir kağıt üzerine içi boş bir elma, araba, çiçek gibi resimler çizerek bunları içini taşırmadan boyamasında ona yardımcı olun.
- Kağıt üzerine daire, kare, üçgen şekilleri çizin çocuğunuzdan da çizmesini isteyin.
- Çocuğunuza giysilerin, eşyaların ve oyuncakların renklerini öğretin.
- Her gün çocuğunuza serbest resim çalışması yaptırın.
- Çocuğunuz bu yaşlarda bir insan resimleri çizebilmelidir. Her parçanın olduğu insan resmi çizmesini öğretin.
- Takmalı-çıkarmalı Legolarla her gün oynayın.
- Yumuşak hamurlarla çeşitli şekiller yaratın. Hamur şekillerini sonradan boyayabilirsiniz.
- Değişik malzemeler kullanarak (elişi kağıdı, yırtma-yapıştırma şeklinde resimler oluşturun. Çocuğunuzun yaratıcılığını kullanmasına izin verin.
- Birlikte iki resim arasındaki farklar, resimdeki saçma olaylar türü zihin jimnastiği oyunları oynayın.
- Az parçalı yap-boz türü oyuncaklarla oynamasını sağlayın.
- Çocuğunuzun keskin uçlu olmayan bir makas kullanmasına fırsat tanıyın. Kağıt üzerinde düz bir çizgi çizerek makasla kesmesine yardım edin.
- Evde biriken kutular, makaralar, pet şişeler, rulolar gibi malzemeleri atmayın. Bu malzemelerle oyuncaklar yaratın.
- Küplerle kule yapabileceği ve şekiller oluşturabileceği oyunlar oynayın.
- Çocuğunuza yaşantınız içinde büyük-küçük, az-çok, uzun-kısa, boş-dolu, ağır-hafif gibi zıt kavramları ve siyah-kara, küçük-minik gibi eş kavramları öğretin.
- Büyükten küçüğe, azdan çoğa, açıktan koyuya gibi (sıralama) kavramları çocuğunuza öğretin.
- Çocuğunuzla birlikte kullandığı oyuncak ve eşyaları sayın. Ona sayı saymasını öğretin.
- Resimlerle olay sıralama oyunları oynayın(uyanma, yüz yıkama, kahvaltı, okula gitme gibi)
- Çocuğunuza para kavramını, ekmeğin ya da şekerin kaç liraya alınabileceğini öğretin.
HAREKET GELİŞİMİ
- Çocuğunuza atlama, zıplama, top oynama, koşma gibi hareketleri rahatça yapabileceği güvenli ortamlar yaratın. Büyük bir odada yer açın yada oyun bahçeleri ve açık alanlar bu oyunlar için kullanın.
- Altı yaşındaki çocuğunuz dengeli ve zor hareketleri başarabilecek düzeydedir. Yerdeki bir ip üzerinde adımlayarak yürüme, tek ayakla zıplama, küçük topları elleriyle yakalama gibi oyunları oynamasını sağlayın.
GÜVENLİK
- Yabancılara karşı dikkatli olmayı, yabancıların isteklerine karşı sorgulayıcı olmayı çocuğunuza öğretin.
- Araç kullanıyorsanız çocuğunuza emniyet kemeri kullanmaya alıştırın.
- Evde kısa süre için bile olsa onu yalnız bırakmayın.
- Banyo yaparken küvet ve leğen gibi su dolu ortamlarda boğulma riskine karşı çocuğunuz yanında olun.
Aysun EROL
Çocuk ve Ergen Psikoloğu
Kaynak: Birgül Bayoğlu (2007). G.D.P Gelişim Destek Planı. Ankara: MN Medikal & Nobel.