Çocuklarda Okul Reddini Anlamak

Okul reddi, çocukların bilinçdışında gelişen korkuların, çatışmaların ve kaygıların dışavurumu olabilir. Psikanaliz, özellikle ayrılık kaygısı, bilinçdışı suçluluk duygusu ve bastırılmış korkuların bu süreçte önemli rol oynadığını öne sürer.

“Okula Gitmek, Annenin Kaybı Gibi Algılanabilir”

Özellikle erken yaşlarda, çocukların anneyle kurduğu güvenli bağ çok önemlidir. Eğer çocuk, annesiyle bağımlı bir ilişki geliştirdiyse, okula gitmek bilinçdışında anneden ayrılmak anlamına gelebilir. Çocuk için bu, annesini kaybetme ya da bir daha görememe korkusuna dönüşebilir. Ayrılma anksiyetesi yaşayan çocuklar, okulu büyük bir tehdit olarak algılayarak gitmeyi reddedebilirler.

“Bilinçdışı Suçluluk ve Okulun Ceza Olarak Algılanması”

Freud’a göre çocuklar, özellikle ödipal dönem (3-6 yaş) içinde ebeveynlerine karşı bazı yasaklanmış duygular hissedebilirler. Örneğin, baba ya da anneye karşı hissedilen öfke veya kıskançlık, bilinçdışında büyük bir suçluluk duygusuna yol açabilir. Çocuk, bu suçluluk duygusunu bilinçdışında cezalandırılması gereken bir durum olarak görebilir ve okul, bu cezanın uygulanacağı bir yer gibi algılanabilir.

Bazı çocuklar, bilinçdışı düzeyde kendilerini kötü hissettikleri için okula gitmeyi hak etmediklerini bile düşünebilirler. Bu noktada, çocuk okulu bir öğrenme ortamı olarak değil, bilinçdışı korkularının açığa çıkacağı bir yer olarak görebilir.

“Savunma Mekanizmaları: Korkunun Yer Değiştirmesi”

Çocuklar, bilinçdışı korkularını doğrudan ifade edemezler ve bunun yerine başka nesnelere yönlendirirler. Bu, Freud’un “yer değiştirme” olarak adlandırdığı bir savunma mekanizmasıdır.

Örneğin, aslında anneden ayrılma korkusu yaşayan bir çocuk, bilinçdışında bu kaygıyı öğretmenine karşı bir korku olarak dönüştürebilir. Ya da aile içinde yaşanan bir çatışma, çocuğun okul arkadaşlarına yönelik bir korku olarak ortaya çıkabilir. Çocuk farkında olmadan asıl korkusunu farklı bir nesneye yönlendirerek kendini korumaya çalışır.

“Özerklik Kazanma Süreci ve Okul Reddinin Bağımsızlıkla İlişkisi”

Freud’un ardından gelen Erik Erikson’a göre, çocukların gelişimi bağımlılıktan bağımsızlığa doğru bir süreçtir. Eğer çocuk, kendi kararlarını vermekte ve bireyselleşmekte zorlanıyorsa, okul gibi yeni bir ortama girmesi oldukça korkutucu olabilir.

Bağımsızlaşma konusunda desteklenmemiş çocuklar, dış dünyaya karşı daha fazla kaygı hissederler ve okula gitmek istemezler. Okul, aileden kopuşu temsil eden bir yer haline geldiğinde, çocuk onu bilinçdışında büyük bir tehdit olarak görebilir.

“Travmatik Deneyimler Bilinçdışına İtilerek Okul Korkusuna Dönüşebilir”

Okula severek ve isteyerek giden bir çocuk ya da genç bir gün aniden okul reddebilir, bu genellikle travmatik bir deneyimin bilinçdışına itilmesiyle bağlantılıdır. Çocuk okulda kötü bir deneyim yaşamış olabilir, ancak bunu doğrudan ifade etmek yerine fiziksel belirtilerle ya da okula karşı genel bir korkuyla ortaya çıkarabilir.

Örneğin, okulda başarısız olduğu için eleştirilen bir çocuk, bu eleştiriyi bilinçdışına iter ve okula gitme konusunda yoğun bir kaygı hissetmeye başlar. Ancak çocuk bu kaygının kaynağını tam olarak anlayamaz ve “Okulda kötü bir şey olacak” gibi genel bir korku geliştirebilir.

Okul Reddi için Çözüm Önerileri

Öncelikle çocuğun korkularını ciddiye almak ve onu zorlamadan anlamaya çalışmak çok önemli. Şunlar yapılabilir:

1. Duygularını İfade Etmesine Yardımcı Olmak: Çocuk doğrudan anlatamıyorsa, resim çizme, hikâye anlatma gibi yollarla korkularını açığa çıkarması sağlanabilir.
2. Ayrılık Kaygısını Hafifletmek: Çocuğun okula alışma süreci yavaş yavaş ilerletilmeli, ebeveyn vedaları güven verici olmalıdır.
3. Duygusal Destek Sağlamak: Çocuğa, korkularının normal olduğu ve zamanla aşılabileceği anlatılmalıdır.
4. Rutinler Oluşturmak: Çocuk, okulun güvenli bir ortam olduğunu hissetmeli ve düzenli bir rutinle bu ortama adapte olmalıdır.

Bu konu hakkında nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız veya bu konuda desteğe ihtiyaç duyuyorsanız çocuk ve ailelere yönelik psikoterapi hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgiye bağlantıdan ulaşabilir, merkezimizden randevu almak için buradan bizlere erişebilirsiniz.

Aysun Erol

Çocuk ve Ergen Psikoloğu