Tükenmişlik Sendromu Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır?

Stresle yaşamaya alışkın olsak dahi stresin uzun vadedeki etkileri düşünülenden daha fazla derin ve birçok sağlık sorununa yol açıyor. Son yıllarda yetişkinlerin yaşadığı stresin büyük bir oranı, iş hayatından kaynaklanıyor. İş yaşamında yaşanan stresten dolayı ortaya çıkan Tükenmişlik Sendromu’nu geride bırakmaya başladığımız pandemi döneminde daha çok duymaya başladık. ABD’de pandemi öncesi yapılan bir çalışmada çalışanlarda tükenmişlik sendromunun görülme oranı yüzde 43 iken 2020 sonrası yapılan çalışmalarda bu yüzde 52’ye yükselmiş, yani çalışan nüfusun yarısından fazlası kendisini tükenmiş olarak hissediyor.

Pandemi sırasında çalışma şeklinin değişerek evden çalışmaya geçilmesi, esnek çalışmanın yaygınlaşması ve iş yükünün artmasıyla çalışanlar iş ve yaşam dengesini korumakta çok zorlandı ve doğal sonuç olarak Tükenmiş Sendromu yaşayanların sayısı arttı. Pandemi sürecinde sağlık çalışanları ile yapılan bir çalışmada sağlık çalışanlarının yüzde 68’i aile yaşantısının, yüzde 74’ü mesleki gelişimlerinin, yüzde 84’ü arkadaşlık ve sosyal ilişkilerinin pandemiden etkilendiğini belirtmiş.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2019 yılında Tükenmişlik Sendromunu (Burn-Out) uluslararası hastalık sınıflandırması içinde tıbbi bir bozukluk olarak tanımladı ve “kronik hale gelmiş iş yeri stresinin başarılı biçimde yönetilmemesi sonucu yakalanılan sendrom” olarak ifade etti.

DSÖ, tükenmişliğin 3 farklı boyutu olduğunu söylüyor.

• Enerji tükenmesi veya bitkinlik duyguları; tükenmişlik yaşayan kişiler motivasyon ve enerjilerinden ciddi bir düşüklük olduğunu söyler.
• Kişinin işinden zihinsel olarak uzaklaşması veya işiyle ilgili bezginlik duygusu hissetmesi; işlerinin ve çalışmalarının sonuçlarını daha önemserler ve hatta işlerinden bıktıklarını söylerler.
• Mesleki etkinliğin azalması; tükenmişlik yaşamak işin daha kötü yapılmasına neden oluyor.

Tükenmişlik sendromu’nun kaynağı, iş yerleri

İşiniz çok uzun süre stresli bir halde devam ediyorsa tükenmişlik yaşıyor olabilirsiniz. Tükenmişlik Sendromu yalnızca iş yerindeki yaşanan bir stresin sonucu ortaya çıkıyor. İş dışındaki streslerden dolayı sağlığınızın etkilenmesi Tükenmişlik Sendromu olarak değerlendirilmiyor.

Tükenmişlik aşırı stresten kaynaklanıyor ve stresin kişide fiziksel, duygusal ve yürütücü işlevlerde (hafıza, dikkat) sorunlara neden olur. Stres çoğunlukla depresyonun ve anksiyetenin başlangıcıdır. İnsan ilişkilerinize zarar verir.

İş yerinde yaşanan stresin çoklu sebepleri mevcut. İnsan kendisini etkileyen şeyler üzerinde kontrolünü hissettiğinde kendini daha güvende hisseder. Oysa iş yerinde çoğu zaman katı kuralların olduğu ve talimat alarak bazen mantığını anlamakta zorlandığınız işleri yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bu tür özerklik kayıpları strese sebep olabilir. Verilen çabaya karşı alınmayan ödül de stres kaynağı yaratır. Sevmediğiniz bir işte çalışmaktansa işten ayrılabilirsiniz ama işsiz kalmak, hayatınızı aynı standartta sürdürememek daha büyük bir stres kaynağı olduğu için insanlar çoğunlukla sevmedikleri işte daha iyisini bulana kadar kalmaya devam ederler.

Nasıl başa çıkabilirsiniz?

Bu noktada yöneticilere düşen görevler, tükenmişliği önlemede çok daha önemlidir ve bu nokta kurumsal sorumluluk olarak ele alınmalıdır. Çalışma koşullarının düzenlenmesi, adil bir ücretlendirme, yeterince takdir etmek, sağlıklı ve adil bir çalışma ortamının sağlanması hayata geçirilmelidir.

Kişisel olarak ise her zaman söylediğimiz şeyleri, burada da tekrar etmekte fayda var. Stres iş yaşantısının bir parçası ve pandemi döneminde daha yoğun maruz kaldık. Stresinizi azaltan şeyler onu önlemeye yardımcı olur.

• Kendinize zaman ayırın, iş-özel yaşam dengesini kurmaya çalışın.
• Arkadaşlarınıza ve ailenize daha çok zaman ayırın.
• Düzenli egzersiz yapın.
• Sevdiğiniz şeyleri yapmaya devam edin.
• Gerektiğinde uzman yardımı alın.

Bu konu hakkında nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız veya uyguladığınız yöntemler işe yaramıyorsa bireysel psikoterapi hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgiye bağlantıdan ulaşabilir, merkezimizden randevu almak için buradan bizlere erişebilirsiniz.

 

Kaynakça: Bernat, Dr. Dean, Popüler Science Dergisi, Mart 2022 http://www.yankiyazgan.com/tukenmislik-sendromu https://tr.euronews.com/2019/05/27/tukenmislik-sendromu-tibbi-bir-bozukluk-olarak-siniflandirildi