Psikolojik Dayanıklılığınızı Nasıl Geliştirebilirsiniz?
Psikolojik Dayanıklılığınızı Nasıl Geliştirebilirsiniz?
Son zamanlarda hem ülke hem de tüm insanlık olarak oldukça zor bir dönemden geçiyoruz. İki yıla yaklaşan bir süredir tüm dünyayı etkilemeye devam eden Kovid-19 salgını, tüm hayat rutinimizi değiştirdi. Sağlığımızı tehdit eden salgınla birlikte birçok insan ekonomik sorun yaşamaya başladı, birçoğumuzun iş ve aile hayatı değişti. Ardından iklim değişikliğinin yansıması olan seller, orman yangınları ve kuraklık gibi sadece insanlığı değil, dünya üzerindeki tüm canlıların hayatını tehdit eden bir süreci yaşadık, yaşıyoruz. Tüm bu zorlu süreçler: yakınların kaybı, iş kaybı, sağlık problemleri, ekonomik sıkıntı gibi stress kaynaklarını çoğalttı. Ruh sağlığımızı ciddi biçimde tehdit eden bu olaylardan etkilenmemek mümkün değil. Ancak her insanın etkilenme derecesi ve yeniden toparlanma süreci farklılık gösterir. Bazılarımız fazlasıyla kaygı ve tükenmişlik yaşarken bazılarımız da bu süreci daha rahat yönetip atlatabiliyoruz. Sahip olduğumuz psikolojik dayanıklılık seviyesi, başımıza gelen zorlu olaylarla baş etme sürecini de yakından etkiler.
Psikolojik dayanıklılık veya esneklik ne demektir? Latince kökenli olan “resilince” yani dayanıklılık kavramı, esnek ve elastik olma durumunu eski hale kolayca dönebilmeyi ifade ediyor. Psikolojik dayanıklılık, hayatta karşılaştığımız olumsuz durumlar ve zorluklar karşısında dayanıklı olma ve sonrasında hayatına devam edebilme kapasitesidir. Prof. Amit Sood dayanıklılığı, zorluklara rağmen toparlanma ve büyüme yeteneği olarak tanımlar.
Psikolojik dayanıklılık neden önemlidir?
Psikolojik dayanıklılığı yüksek ve gelişmiş olan insanlar, yeni ve zorlu durumlarla baş etmede daha başarılı olur. Sahip oldukları esneklik, onları bu yeni durumu kabul etme, uyum sağlama ve ilerle konusunda güçlendirir. Esnek olmak demek, sorunları görmemezlikten gelme veya sorunları yok saymak anlamına gelmiyor. Esneklik, insanlara zorluklar karşısında duygusal güç verir ve sorunları güçlü yanlarını ve destek sistemlerini kullanarak çözüp yeni duruma adapte olmalarına yardımcı olur. Esnekliği az olan insanların zorluklar karşısında kendilerini tükenmiş hissetmeleri olasıdır. Bu insanlar kaçınma, izolasyon, kendi kendine ilaç tedavisi gibi sağlıksız başa çıkma stratejilerini kullanma yollarını tercih edebilir. Bu alanda yapılan bir çalışma; intihar girişiminde bulunan kişilerin psikolojik esnekliğinin, hiç intihar girişiminde bulunmamış olanlara oranla daha düşük olduğunu ortaya koydu.
Dayanıklılığınız arttırmak için neler yapabilirsiniz?
Dayanıklılığı geliştirmek için bir reçete yok çünkü bu daha çok kişisel bir süreçtir. Basit bir yapılacaklar listesi olmadığı gibi kişisel faktörlerde büyük önem taşıyor. Aile uyumu, olumlu benlik algısı ve iyi insan ilişkileri koruyucu faktörler olarak öne çıkıyor. Ancak elbette yapılacak olan şeyler var.
Dayanıklılığınızı geliştirmenize yardımcı olacak birkaç öneri:
- Sevdiklerinizle zaman geçirin: Onlarla iyi ve güçlü ilişkiler kurmak, size kötü zamanlarınızda destek sağlar.
- Kendinize anlamlı gelen şeyleri yapın: Geleceğe anlamlı bakmanızı sağlayacak hedefler belirleyin.
- Deneyimlerinizden öğrenin: Geçmişte zorluklarla nasıl başa çıktığınızı düşünün. Zor zamanlarınızda size yardımcı olan stratejilerinizi ve kişisel kaynaklarınızı analiz edin.
- Umudunuzu koruyun: Geçmişi değiştiremezsiniz ama her zaman geleceğe karşı daha umutlu olabiliriz. Değişimi kabul etmek, yeni zorluklara daha az kaygıyla yaklaşmanızı ve uyum sağlamanızı kolaylaştırır.
- Kendinize iyi bakın: Kendi ihtiyaçlarınıza ve duygularınıza odaklanın. Sevdiğiniz aktivitelere ve hobilerinize zaman ayırın. Günlük yürüyüşler yapın, bol bol uyuyun, sağlıklı beslenin. Yoga, meditasyon gibi gevşeme tekniklerini uygulayın.
- İnsiyatif alın: Sorunlarınızı görmezden gelmeyin. Ne yapılması gerektiğine dair bir plan yapın ve harekete geçin. Büyük bir kayıptan veya travmatik olayın etkisinden kurtulmak zaman alır ancak bunun üzerinde çalışırsanız durumunuzun iyileşebileceğini bilin.
- Duygularınızı tanıyın ve onları yönetme becerileri geliştirin: Duygusal olarak esnek olmak demek, ne hissettiğinizi ve bunun nedenlerini anlamanızı kolaylaştırır.
Dayanıklılığınızı geliştirmek, yaşadığınız zorluklarla karşısında sizi güçlendirirken aynı zamanda günlük yaşamınızda karşılaştığınız strese karşı da koruyucu bir kalkan olur. Unutmayın psikolojik dayanıklılık sabit olmayabilir, bazı durumlar karşısında dayanıklılığınız yüksek bazı durumlarda daha az olabilir. Bu gelgitlerin sizi umutsuzluğa sürüklemesine izin vermeyin.
Unutulmaması gereken bir başka konu da esneklik kazanmanın zaman ve pratik gerektirdiği. Nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız veya uygulandığınız yöntemler işe yaramıyorsa bireysel psikoterapi hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgiye bağlantıdan ulaşabilir, merkezimizden randevu almak için buradan bizlere erişebilirsiniz.
Uzman Psikolog İlkay Gedik
Bireysel/Çift Psikoterapisti