Çocuklarda Korku

Çocuklarda Korku

Korku bizi tehlikelere karşı koruyan ve güvende tutan doğal bir duygudur. Daha doğduğumuz ilk andan itibaren korkuyu hissederek tehlikelere karşı kendimizi koruruz.  Birçok çocuk gelişiminin bir döneminde belli bir durum ya da nesneye karşı korku geliştirebilir veya çok yoğun korku hissedebilir. Çocuklarda korku duygusu çocuğun gelişim sürecinde deneyimlediği bazı durumları tehlikeli bulmasıyla birlikte ortaya çıkmaktadır.

Çocuğun gelişimi devam ettikçe korkulan nesneler ve durumlar yaşa göre farklılıklar gösterir. Buradaki kritik nokta çocuğun yaşadığı korkunun yaşına ve gelişim dönemine uyumlu olup olmadığını fark edebilmektir. Örneğin çocuğunuz 0-2 yaş arasında ani/yüksek seslerden, yabancılardan ve anneden ayrılmaktan korkabilirken, 2-4 yaş arasında bazı hayvanlardan, hayali varlıklardan, yalnız kalmaktan, terk edilmekten ve tuvalet eğitimi dönemi olduğu üzere dışkılamaktan korkabilir. Özellikle 2-4 yaş arası tüm gelişim dönemleri arasında çocuk için hem çevresel farkındalığın artması hem deneyim azlığı sebebiyle en çok korku duygusunun hissedildiği dönemdir. 4-6 yaş arasında ise okula başlama dönemi olduğu için ayrılık korkuları tekrar tetiklenir, okulla beraber dışlanma korkuları ve hayal gücünün çok fazla geliştiği bir dönem olması üzerine hayali varlıklara dair korkularda da bir artış gözlemlenebilir. Ölüm kavramının daha anlaşılır olduğu bu yaşta yakınlarını kaybetme korkusu da gene bu dönemde gelişir. 6 yaş sonrasında ise okulda başarısız olma, arkadaş grubunun dışında kalma, kazalar ve doğal afetler gibi daha gerçekçi korkular ortaya çıkar.

Çocuğunuzun hangi korkuları yardım almayı gerektirir?

• Bu korkular çocuğunuzun işlevselliğini ve günlük yaşama uyumunu bozuyorsa;
• Korkuları yukarıda saymış olduğumuz gelişim dönemine ait değilse,
• Bu korkuları ortaya çıkaracak çevresel bir faktör varsa (aile içinde radikal bir değişim, taşınma, seyahat, arkadaş veya okul ortamı vb.),
• Aile üyelerinden biri ya da daha fazlasında kaygı sorunu yaşayan varsa yardım almanız gereklidir.

Ebeveynler çocuklarına nasıl yardımcı olabilir?

• Korkunun doğal bir duygu olduğu unutulmamalıdır ve çocuk korkuyorsa bu duruma saygı gösterilmelidir. Çocuğun korkularıyla alay etmek, çocuğu diğer çocuklarla kıyaslamak, korktuğu için çocuğa “korkak” gibi aşağılayıcı sıfatlarla yaklaşmak, korktuğu için ceza vermek ya da korkusunu umursamamak gibi davranışlar işleri daha çok zorlaştıracaktır.
• Aile içerisinde çocuğun disipline edilmesi adına korku unsurları kullanılmamalıdır. Çocuk korkutularak eğitilmemelidir.
• Çocuğun korkusunun kaynağını araştırmak bu gibi süreçlerde oldukça önemlidir. Korkusunun kaynağını bulup bu durumu düzenlemek bu konuda ciddi fayda sağlayacaktır.
• Korktuğu anlarda çocuğa eşlik etmek önemlidir (örneğin; gece yalnız yatmaktan korkan çocuğunuzun elini tutarak uykuya geçmesini sağlayabilirsiniz).
• Korkulan durumu eğlenceli ya da komik hale getirmek işe yarayabilir (Örneğin; karanlıktan korkan çocukla karanlık bir ortamda saklambaç oynamak ya da çocuğun korktuğu hayali bir varlığın resmini birlikte çizerek onu komik hale getirmek gibi).
• Çocuğun farklı kişilerle tanışması, değişik ortam ve koşullarda bulunması keşif ve öğrenme süreçleri açısından yeni fırsatlar doğuracağı için bu tür durumlara çocuğun katılımını sağlamak faydalı olacaktır.
• Anne babalar çocukları korktuğunda onların duygularını düzenleyebilmeli ve çocuklarını gevşetebilmelidir. Bu konu ile ilgili yazmış olduğum detaylı yazıya bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
• Çocuklar anne babaları bahsetmese bile onların kaygılı olduklarını ve korktukları konuları hissederler. Ebeveynler de kendileri ile ilgili böyle bir durum söz konusu ise mutlaka psikolojik destek almalıdır.
• Aşırı derecede korunan çocuklar diğerlerine göre daha kaygılı olmaya meyillidirler. Aşırı koruyucu davranmaktan ziyade cesaretlendiren ve sorumluluk bilincini destekleyen (kendi işlerini kendisinin halledebilmesi gibi) tutumda olunmalıdır.
• Aile çocuğun kaçınma davranışlarını desteklememeli aksine çocuğa güven vererek zor durumlarla mücadele etmesini sağlamalıdır.
• Korkulan anlarda aşırı derecede o durumun üstüne düşmek de çocukta ikincil bir kazanç (ilgi çekmek gibi) yaratacağı için yeteri kadar ilgili olunmalı, abartı tutumlardan ve yoğun alakadan kaçınılmalıdır.

Çocuğunuzun korkularıyla ilgili problem yaşadığını düşünüyor, yukarıda bahsetmiş olduğumuz önerilere rağmen bu sorunu çözmekte zorlanıyorsanız bağlantıdan çocuk terapilerine dair detaylı bilgiye ulaşabilir, merkezimizden bizlere erişebilirsiniz.

Aysun Erol

Çocuk ve Ergen Psikoloğu/Psikoterapist