Çocuklarda Empati – Çocuklar yaşıtlarıyla oyun oynarken bazen biri düştüğünde diğerinin gidip ona sarıldığını ya da dışarıda bekleyen diğer bir çocuğu oyuna kattığını görürüz. İşte içlerindeki bu anlayış ve şefkatin kaynağı aslında hepimizin bildiği anlamıyla empatidir.
Empatiyi kısaca başkalarının duygularını anlama ve kendini o kişinin yerine koyma olarak tanımlayabiliriz. Bizler empati sayesinde sağlıklı sosyal ilişkiler kurabiliriz çünkü empati yeteneği olan insanların hem kendi benlik algıları gelişmiştir hem de etrafındaki diğer insanların da duyguları olduğunu ve kendilerinden farklı hissedebileceklerini bilirler.
Eğer çocuklar bu beceriye sahiplerse ilişkileri her zaman daha güçlü ve sağlam olur. Kendisini güvende hissedeceği ilişkiler kurar. Aynı zamanda girdiği ortamlara hızlıca adapte olur ve herkesi olduğu gibi kabul etmesini bilir.
Çocuklara Empatiyi Nasıl Öğretebiliriz?
Hepimiz empatinin ne demek olduğunu biliyoruz ama çocuklarda bu nasıl oluşuyor?
Empati kimsede doğuştan oluşmaz, büyürken öğrenilen bir yetenek haline gelir. Her konuda olduğu gibi çocuklarda en iyi öğrenme şekli gözlemdir. Bu gözlemi de en yakınları olan anne ve babalarına karşı yaparlar. Biz buna rol model alma diyoruz. Empati kavramını çocuklarımıza öğretmek istiyorsak ilk önce biz yetişkinler olarak böyle davranmaya başlamalıyız. Konuşarak, anlatarak bir yere kadar öğrenebilirler. Oysaki görmek ve sonrasında taklit etmek o davranışı içselleştirmesini sağlar.
Eğer ki bir çocuğun anne babası etrafındaki diğer insanları önemsiyor, yardım ediyor ve anlayışla yaklaşıyorsa çocuk da aynı şekilde davranmaya başlayacaktır. Empati gelişimi için bir diğer önemli nokta da duyguların paylaşıldığı bir aile ortamıdır. Çocuğunuzla sık sık onun duyguları, kendi hisleriniz ya da etrafınızda gördüğünüz insanların duyguları hakkında konuşabilirsiniz. Örneğin; çocuğunuz bir arkadaşına vurduğunda “Sence nasıl hissetmiş olabilir? Sen onun yerinde olsaydın nasıl hissederdin?” diye sorabilirsiniz. Olayın tansiyonu geçtikten sonra bu konu hakkında konuşup yönlendirmek de ona iyi gelecektir.
Çocuğunuzun ya da başkalarının yaşadığı duyguları isimlendirmek empati yeteneğinin gelişmesini sağlayan bir diğer önemli ayrıntıdır. “Anlıyorum, parka gidemediğin için üzgünsün.” ya da “Arkadaşın istediği oyuncağı alamadığı için çok kızgın gözüküyor.” gibi cümlelere gündelik hayatınızda yer verebilirsiniz.
Her zaman çocuklarınızın başkalarına yardım eden ve anlayışlı davranışlarını görmeye çalışın, gördükçe de takdir edin. Ne zaman duyguları hakkında konuşmak isterlerse onları dinleyin ve yanlarında olduğunuzu hissettirin. Bütün bunlara dikkat ederken sizler de kendi duygularınız hakkında konuşmaktan çekinmeyin. Böylelikle duygular hakkında konuşmanın korkulacak bir şey olmadığını sizlerle beraber öğrenmiş olurlar.
Önerilerimizi uygulamanıza rağmen yol alamadığınızı düşünüyorsanız çocuk ve aile terapisi hizmetimiz hakkında detaylı bilgiye bağlantıdan ulaşabilir randevu almak için merkezimizi arayabilirsiniz.
Uzman Klinik Psikolog Miray Akbala
Çocuk ve Ergen Psikoloğu