Bebeğinizi Memeden Ayırmak

Bebeğin doğduğu andan itibaren dış dünyayla kurduğu ilk iletişim annesi ile başlar. Annesi ile kurduğu ilk bağ ise meme emmesi ile oluşur. Bebek için meme emmek sadece beslenmek değil aynı zamanda sevgi ve güven hissedebilmek için de önemli bir yoldur. Annenin bebeğini beslerken kucakta tutuşu, onunla olan sözlü-sözsüz iletişimi, bebekle olan teması, duygularına kadar birçok faktör bebeğin sadece anneye değil tüm hayata karşı olan güven duygusunu pekiştirir ya da sekteye uğratır. Annenin anneliğe hazır oluşu, bebekle kurduğu bağ ne kadar sağlıklı ise bebekte kendisini o kadar güven içerisinde hisseder. Temel güven duygusu bebeğin uyku, beslenme, rahatlama ve temel ihtiyaçlarının karşılanması ile mümkün olur. Emme süreci bebek için huzurlu bir ortamda, güven veren bir anne ile gerçekleşiyorsa bebek doyuma ulaşır ve belli bir ay sonra herhangi bir eğitim gerektirmeksizin meme emmeyi bırakırlar.

Ne zaman bırakmalı?

Sağlık otoriteleri bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmesini ve 6 aydan sonra ise ek gıdalarla desteklenerek emzirmenin sürdürülmesini önermektedir. Her ne kadar emzirmenin 24 aya kadar devam etmesi önerilse de 12. aydan sonra emzirme sıklığı azaltılmalı ve çiğneyebilmek için yeterli sayıda dişe sahip olunan 18. ayda sonlandırılmalıdır.  Daha geç döneme bırakılan emzirme süreci bebeğin ilerleyen süreçte psikolojik olarak gelişim sürecini sekteye uğratmakta ve bireyselleşmesine engel olmaktadır.

Memeden ayrılma sürecine bebek karar verirse bu süreç daha kolay ilerlemekte, ancak anne buna karar verirse bu süreç daha zorlu geçmektedir. En uygun olan yöntem; memeden kademeli şekilde ayırmak, hem bebeğe hem de anneye bu yeni duruma alışmak için zaman vermektir. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi emmenin bir diğer anlamı rahatlamak olduğu için yoğun stresli durumlarda (taşınma, işe başlama, bakıcı değişikliği, hastalık, diş çıkarma gibi) memeden ayrılmak iyi bir seçenek değildir.

6 aydan küçük bebekler

Bebeğiniz 6 aydan küçük ise ve memeden ayrılmak durumunda kaldıysa biberon maması ile beslenmek durumundadır.  Kademe kademe, her gün bir öğün meme emme yerine biberona geçmek, biberon öğünlerinin sayısını giderek arttırmak uygun olur. Ancak, anneden meme almaya alışan bebek, ilk biberon denemelerini anne dışında tercih etmeyebilir. Anneden başka biri (baba veya bir aile büyüğü olabilir) bu süreci yönetirse daha kolay olacaktır. Bebek yine de biberonu kabul etmezse, farklı biberon başlıkları ve doktorun önerdiği farklı mamalar denenebilir. Uyku arasında verilen biberon da daha kolay kabul edilebilir.

6 aydan büyük bebekler

Bebeğiniz 6 ayını doldurmuşsa, biberona gerek kalmayabilir. Artık ek gıdalarla biberon dışındaki eşyalarla da beslenebilir. Bu şekilde anne sütüyle beslenme azaltılabilir. Bebekler en çok sabah uyandıklarında ve gece uykuya dalarken emmeye ihtiyaç duyarlar. Bu alışkanlıkları sona bırakmak daha uygun olacaktır. Ayrıca gün içinde bebeği farklı ortam ve aktivitelerle oyalayıp dikkatini dağıtmak daha kolaydır.

Memeden nasıl ayırmalı?

• Öncelikle bebeğinizle 16. aydan sonraki bir dönemde bırakma sürecine geçtiyseniz mutlaka bebeğinizle iletişim kurarak memeyi bırakmanız gerektiğini açıklamalısınız. “Artık büyüdün,” “Mememdeki süt bitti,” “Memem acıyor,” gibi gerçekçi olmayan açıklamalar yerine daha gerçekçi ve şefkatli bir şekilde açıklamalar yapmalısınız. İletişimi sağlamanın kolay yollarından biri evinizdeki anne-çocuk ilişkisini temsil edebilecek türden kuklalar ya da oyuncaklarla bir canlandırma şeklinde ilerleyen meme bırakma temalı bir oyun oynayabilirsiniz.
• Memeden ayrılma sürecinde diğer bir önemli nokta ise çocuğunuzun aç ya da susuz olmamasıdır. Yeteri kadar su içmiyor ya da yemek yemiyorsa bırakma süreci zorlu geçecektir.
• Çocuğunuzun duygularını anlaması ve ifade edebilmesi duygusal sebepli emme davranışını azaltır. Çocuğunuzun duyguları ile baş edebilmesi için emmek yerine duygusal regülasyonunu sizinle gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu sebeple duygu eğitimi için duyguları temsilen balonlar boyamak, maskeler yapmak (yüz ifadelerini bu materyallere çizmek) faydalı olacaktır. Ayrıca günlük hayatta çocuğunuzla kurmuş olduğunuz iletişimde de duygusal yansıtmaları bolca kullanmak (ör: “Canın sıkıldı, bu yüzden meme emmek istiyorsun,  bunun yerine top oynamaya ne dersin?” gibi) işlevsel olacaktır. Duygu eğitimi için buradan daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
• Çocuğunuz uyumak için meme emiyor olabilir. Uyumak için emmesinde bir sorun yoktur; ancak bu rutini sonlandırmak istiyorsanız bebeğiniz memenizde uykuya henüz dalmadığı ancak aşırı gevşediği bir anda memenizi ağzından yavaşça çekerek, sarılıp okşayabilirsiniz. Duruma alıştıkça daha erken memeyi ağzından çekerek bu süreci tamamlayabilirsiniz.
• Çocuğunuz emzik ya da biberon kullanmıyorsa kısacası bir geçiş nesnesine sahip değilse memeden ayrılması daha zor olacaktır. Bu sebeple matara ya da pipetli bir bardaktan sıvı alması meme bırakma sürecinde işinizi kolaylaştıracaktır.
• Gece emzirmelerini sonlandırmak için öncesinde çocuğunuza şefkatli ve açık bir şekilde bir süre sonra memeyi bırakacağınızı aktarın. “Her şey gece uyur, memeler de öyle,” gibi basit ve anlaşılır bir açıklama ile yaklaşabilirsiniz. Bırakma aşamasında biraz gözyaşı dökülebilir; bu durumda çocuğunuzun kucağınızda olması ve ona şefkatle yaklaşmanız önemlidir.
• Çocuğunuzun uyku düzeni ne kadar sağlıklıysa gece memeyi bırakma durumu o kadar kolay olacaktır. Küçük çocuklarda uyku düzeni hakkında yazmış olduğum yazıya bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
• Çocuğunuzun memeyi bırakabilecek olgunlukta olduğundan emin olun. Katı gıdaları tüketebilmeli, bardak kullanabilmeli, stresten uzak olmalı (yeni bir kardeş, tuvalet eğitimi, yeni bir bakıcı gibi…), ayrıca çocuğunuzun gelişimi akranlarıyla uyum içinde olmalıdır.
• Memeyi aniden kesmeyin. Kademe kademe keserseniz daha rahat bir süreç geçirirsiniz. Çocuğunuz uykudan uyandığında ve acıktığında ona katı gıda verin. Aç değilken memeyi emmek konusunda ısrar ediyorsa ona uyun. O istemeden emzirmeyin.

Anneler üzülebilir!

Memeden ayırmak bebeğinizi etkilediği kadar sizi de etkileyebilir. İlişkinizin farklı bir boyuta geçmesi, aranızdaki bağın farklılaşması sizi de strese sokabilir. Unutmayın ki, aranızdaki ilişki bitmiyor aksine birbirinize daha da bağlı olacağınız bir sürece doğru ilerliyorsunuz. Bu yeni dönemi sevinçle karşılamak, bebeğinizin ilk çocukluk dönemine adım attığına şahit olmak heyecan verici bir durumdur.

Bebeğinizi memeden yaş sınırını geçmesine rağmen hala ayıramadıysanız;

• Diş sağlığı bozulabilir (ağızda kalan süt dişleri çürütecektir),
• İştahı zamanla kesilebilir (katı besinlere olan ilginin kaybı),
• Annesine bağımlı olur (memeden ayrılmak aynı zamanda bebeğin kendi kendini sakinleştirebildiğinin kanıtıdır, memeden ayrılamayan bebek ise sakinleşmek için sürekli annesini yanında ister)

Tüm önerilerimize rağmen bebeğinizi memeden ayırmakta zorlanıyor ve uyguladığınız yöntemler yetersiz kalıyorsa aile terapileri hakkında detaylı bilgiye bağlantıdan erişebilir, randevu almak için merkezimize ulaşabilirsiniz.

Aysun Erol

Çocuk ve Ergen Psikoloğu / Psikoterapist